مالک شریعتی: در آستانه سالگرد یوم الله 9 دی بازخوانی علل و عوامل حوادث ایام فتنه اهمیتی دوچندان می یابد و در این میان یکی از مهمترین مولفه ها، بازخوانی عملکرد خواص در آن ایام است. برایامتیاز دهی به مواضع خواص جامعه در ایام فتنه 88 و پس از آن تا به امروز، مجموعه نکاتی که رهبر حکیم انقلاب در بیش از 50 سخنرانی خود از خطبه مهم نماز جمعه 29 خرداد 88 تاکنون در مورد فتنه بیان داشته اند شاخصی متقن و خدشه ناپذیر است. مهمترین کلیدواژه های ایشان در این ایام تاکید بر "تبیین جنگ نرم"، "تمسک توامان به بصیرت و صبر"، "تلاش برای فهم حقایق"، "اعلام مواضع صریح و شفاف"، "عدم اتخاذ مواضع دوپهلو"، "مرزبندی با ضد انقلاب و نظام سلطه" و نهایتا اعلام استراتژی نظام در "جذب حداکثری و دفع حداقلی" بوده است.
در مقایسه با این شاقول و میزان، خواص جامعه در مواجهه با فتنه به 5 دسته قابل تقسیم اند:
1. افراد در خط ولایت (اهل البصر و الصبر): این گروه از خواص بصیر و صبور جامعه، پشت سر رهبری حرکت کردند تا گمراه نشوند و نلغزند. این افراد از موثرین کشور، خط مشی رهبری نظام را فهم کرده، در آن مسیر حرکت نمودند و هرجا که صحنه را غبارآلود دیدند و دچار ابهام شدند تنها به یک دهان چشم دوختند. نه دچار افراط شدند و نه به ورطه تفریط گرفتار.
2. تندروها و جلورونده ها (ضعف صبر): این گروه با اینکه بصیرت لازم برای درک صحیح فتنه را داشتند، چه بسا از سر دلسوزی با تندروی قبل از تکمیل فرآیند روشنگری و از همان ابتدا با سردادن شعار دستگیری و حتی اعدام سران فتنه به دنبال فیصله دادن قائله بودند. ایشان که فقط نیمی از دوگانه صبر و بصیرت را گرفته بودند، بعد از 9 دی و خصوصا بعد از غائله 25 بهمن 89 وقتی دیدند که کسی برای سران داخلی فتنه تره هم خرد نمی کند به اشتباه خود پی بردند.
3. عقب مانده ها و متاخرین (ضعف بصیرت): این گروه که در تحلیل صحنه دچار اشتباه شدند، یا از ابتدا بر خطر جنگ نرم واقف نبودند یا فتنه را کوچک شمردند. آنها بجای دیدن تقابل انقلاب و ضد انقلاب، به دلیل اختلافات سیاسی احتمالی با رئیس جمهور، گناه اصلی فتنه گران یعنی ظلم در حق رای مردم را ندیدند یا معادل و هم سنگ خطاهای ساختاری نظیر کهریزک قلمداد کردند. در نتیجه برخی از ایشان با درک نکردن نیاز لحظه با تاخیری چند هفته ای، عده ای دیگر با چند ماه فاصله و حتی گروهی دیگر بعد از 9 دی به اعلام موضع علیه فتنه گران پرداختند.
4. ساکتین در فتنه تاکنون (بی بصیرت ها و مردودین): این عده که یک نام بزرگ در میان آنها بیش از بقیه خودنمایی می کند و همچنان ساکتند در امتحان فتنه مردود شدند، سقوط کردند و از چشم مردم انقلابی و نظام افتادند. شاید همراهی قبلی آنها با فتنه گران، خصوصا نامه بی ادبانه و بی سلام به نایب امام زمان (عج)، چنین سرنوشت شومی را برایشان رقم زده است. البته صبر علی گونه رهبر معظم انقلاب فرصت داد تا برخی از این خواص در معرض سقوط، بعد از گذشت یک و نیم سال از فتنه اعلام برائت کنند و جزء ساکتین نمانند؛ هرچند که حسنات الابرار سیئات المقربین.
5. سران فتنه (بازیچه های داخلی نظام سلطه): این جماعت دوم خردادی که از مدعیان همیشگی و دروغین جمهوریت نظام بودند در ماجرای فتنه علاوه بر ظهور تام مخالفت همیشگی با اسلامیت نظام، رای اکثریت مردم را نیز برنتافتند و به مقابله با قانونی برخاستند که قبل از انتخابات 88 با شیطنت همه چیز را تنها در چهارچوب آن قابل دفاع عنوان می کردند. ایشان به هر کاری برای رسیدن به اهداف پلیدشان دست یازیدند و از ذبح کردن شعارهای اصلی نظام در حمایت از فلسطین و حتی جسارت به عکس امام (ره) نیز دریغ نکردند. این گروه شقی کار را به جایی رساندند که در روز عاشورا به خیام عزای حسینی حمله ور شدند و نهایتا در 9 دی و 22 بهمن 88 توسط همان جمهوریت که مردم مومن و حسینی بودند حذف شدند.