زنان به دلیل تمایل بیشتر به صحبت کردن و ارتباط‌گیری با دیگران، استقبال بهتری از شبکه های اجتماعی داشته‌اند و امکان گفت‌و‌گو با دیگران و تبادل اطلاعات در کمترین زمان، محبوبیت زیادی برای این نرم‌افزارها ایجاد کرده است. فارغ از جنبه‌های مثبت و منفی حضور مردم ایران در شبکه‌‌های موبایلی، در این گزارش قصد داریم امنیت زنان ایرانی در این نرم‌افزارها را مورد بررسی قرار دهیم. نرم‌افزار تلگرام که اکنون بالاترین تعداد اعضای ایرانی را در خود جای داده و ادعا می‌کند که امن‌ترین شبکه اجتماعی است، به‌ راستی تا چه میزان امنیت را برای مخاطبان خود تأمین می‌کند؟

روح‌الله مومن نسب کارشناس فضای مجازی، در این رابطه به خبرنگار طنین یاس گفت: شبکه‌های اجتماعی که اخیراً در جامعه وارد شده‌اند،به علت interactive media بودن، با استقبال خوبی از سوی مردم روبه‌رو شده و هرکس به تناسب نیاز خود از این آن استفاده می کند. این نرم‌افزارها نیاز خانم‌ها را نیز هم برآوردهکرده‌اند و موجب تمایل آن‌ها به عضویت در این شبکه‌ها گشته‌اند.

این مدرس دانشگاه افزود: نمی‌توان گفت تمام مخاطبان شبکه‌های اجتماعی موبایلی به دلیل نیازهای تعاملی به این نرم‌افزارها گرایش پیدا کرده‌اند؛ بلکه بعضی از خانم‌ها به‌خاطر رسیدن به یک کلاس اجتماعی بالاتر از گوشی‌های همراه هوشمند استفاده می‌کنند و درحقیقت استفاده از مزایای آن مانند شبکه‌های اجتماعی برای آنان اهمیت زیادی ندارد. رایگان بودن این نرم‌افزار‌ها، اولین کشش را برای جذب مخاطبان ایجاد می‌کند.

شبکه‌های اجتماعی به‌هیچ وجه رایگان نیستند

مومن نسب اظهار داشت: بعضی از خانم‌ها تصور می‌کنند که این نرم افزارها رایگان هستند و می‌گویند ما اهل مکالمه زیاد و ارسال پیامک به دوستان و آشنایان هستیم و این برنامه‌ها این امکان را به‌صورت رایگان برای ما فراهم کرده است؛ درحالی‌که ما می‌گوییم که چیزی با عنوان رایگان در فرهنگ سرمایه پرست غرب وجود ندارد و تلگرام موسسه خیریه نیست بلکه یک شرکت ثروتمند غربی است.

معاون سابق مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تصریح کرد: ما به شما اثبات می‌کنیم که هزینه مکالمه و استفاده از شبکه‌های اجتماعی نه تنها رایگان نیست بلکه مخارج زیادی برای شما ایجاد می‌کند؛ در قدم اول برای استفاده از این برنامه‌ها شما نیاز به یک گوشی تلفن همراه هوشمند دارید که به‌صورت متوسط هزینه آن از 600‌هزار تا سه میلیون تومان برایتان آب می‌خورد.

وی افزود: در ادامه و به محض نصب شدن این برنامه‌ها بر روی گوشی شما، بخش‌های مختلف دستگاه به شدت شروع به فعالیت می‌کند و همین موضوع سبب کاهش عمر تلفن، تا میزان یک دهمخواهد شد. کسانی‌که به‌صورت مداوم از این برنامه‌ها استفاده می‌کنند تلفن‌هایشان تا بیشتر از یک سال عمر مفید نخواهد داشت؛ این درحالی‌است که این گوشی‌ها فقط دارای ضمانت‌نامه یکساله هستند.

مومن نسب در ادامه گفت: اگر بخواهیم یک حساب سر انگشتی داشته باشیم؛ شما برای نصب این برنامه‌ها بر روی تلفن باید حداقل یک گوشی 600هزار تومانی بخرید که یکسال عمر مفید دارد؛ اگر این مبلغ را بر 12 ماه سال تقسیم کنیم، به این معنی است که فقط برای نصب این برنامه‌ها شما ماهانه 50هزار تومان صرف کرده‌اید!

این کارشناس تأکید کرد: در مرحله بعد برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی، شما به اینترنت مداوم نیاز دارید و به‌صورت میانگین ماهانه 15 هزار تومان اینترنت خریداری می‌کنید؛ یعنی ماهی 65 هزار تومان (صرفنظر از هزینه ارزش‌ افزوده) برای استفاده ای این شبکه‌های موبایلی پرداخت می‌کنید.

نرم‌افزارfree یعنی چه؟

عضو کمیته بین‌المللی شورای عالی فضای مجازی، مراحل مطرح شده را تنها بخشی از هزینه‌های ظاهری قابل پرداخت از سوی کاربران دانست و گفت: نکته قابل اهمیت، دسترسی‌هایی است که شبکه های اجتماعی به محض نصب شدن بروی دستگاه، از شما خواهد داشت؛ این دسترسی‌ها در حقیقت هزینه‌های غیر مستقیمی است که اعضا به این شرکت‌ها می‌پردازند؛ از آنجایی که این نرم‌افزارها آزاد (free) هستند به جای فروخته شدن به شما، آن را به صورت آزاد در اختیارتان می‌گذارند درعوض اجازه دارند پس از قرار گرفتن بر روی هر تلفنی، اطلاعات آن (از قبیل عکس، فیلم وغیره) را بفروش رسانده و از آن استفاده کند.

مومن نسب گفت:مثلاًتلگرام بر روی هر تلفنی که نصب باشد، این قابلیت را دارد که با گوشی شما با هر شماره‌ای تماس بگیرد، دومین دسترسی آن، توانایی در ارسال و دریافت و تغییر در متن پیامک‌های شماست. دسترسی به حساب‌های بانکی، ضبط صدا از طریق تلفن و روشن کردن دوربین دستگاه، در هر زمانی و بدون تایید کاربر و همچنین تعیین موقعیت دقیق مکانی دارنده گوشی، دسترسی به حافظه گوشی و کارت حافظهاز دیگر دسترسی های این شرکت به اطلاعات افراد است.

خانم‌ها بیشترین اطلاعات خصوصی را داخل تلفن‌هایشان نگه می‌دارند!

وی با بیان اینکه بیشترین دزدی‌های سال گذشته مربوط به موبایل‌های هوشمند و اندروئیدی، از قشر بانوان بوده است، عنوان کرد:کسانی‌که دارای گوشی های هوشمند هستند و شبکه‌های اجتماعی و اینترنت فعال هم دارند، بسیار در معرض دزدی‌اطلاعات قرار می‌گیرند.

مومن نسب افزود: افراد سودجو از طریق سایت‌هایی مانند pro caller می‌توانند فقط با داشتن شماره تلفن یک فرد تمام اطلاعات گوشی اشخاص را تخلیه کنند. این درحالی‌است که بیشترین اطلاعات خصوصی را خانم‌ها بر روی گوشی‌هایشان نگه‌داری می‌کنند.

این کارشناس و فعال فضای مجازی همچنین گفت: ممکن است برخی بانوان اظهار کنند که اینگونه سوءاستفاده‌ها فقط برای افراد مهم کشور است و اطلاعات خصوصی یک خانم خانه‌دار یا کارمند ساده به درد هیچ هکر و سارقی نخواهد خورد؛ اما واقعیت این است که اطلاعات تا وقتی که افشا نشود، ارزش آن معلوم نمی‌شود. حرف‌های ساده یک فرد در حین مکالمه تلفنی هم می‌تواند با شنود مورد بهره‌وری قرار بگیرد.

وی گفت: رئیس جمهور آمریکا بارها اعلام کرده است که شبکه‌های اجتماعی را برای مردم کشورهای ساخته‌اند و اعضای خانواده‌اش عضو این شبکه‌ها نیستند، تا جایی که در حین بازدید از یکی از مدارس این کشور در پاسخ به این پرسش یک دانش‌آموز که «آقای اوباما من می‌خواهم یک روز مانند شما رئیس جمهور شوم، چکار باید بکنم؟»می‌گوید: «هیچ‌گاه در شبکه‌های اجتماعی عضو نشو، چون در آینده رفتارها و عکس‌های ساده‌ای که از تو در شبکه‌ها منتشر می‌شود، به سادگی از اینترنت جمع‌آوری کرده و علیه خودت استفاده می‌کنند ...»

امنیت بالای تلگرام، یک دروغ تاریخی است

مومن نسب با بیان اینکه برخی از افراد اظهار دارند که نرم افزار تلگرام، یکی از امن‌ترین شبکه‌های اجتماعی موبایلی است، اما این یک دروغ تاریخی بیش نیست، اظهار داشت:تمام محتوایی که قرار است در گروه‌ها و چت‌های افراد منتقل شود، باید روی اینترنت قرار بگیرد تا بتواند به مقصد برسد، پس امنیت نرم‌افزار گوشی اصلاً مطرح نیست و آنچه دارای اهمیت است، امنیت شبکه است.

وی گفت: مثلاً بسیاری از خانم‌ها عکس‌هایی که در یک جشن عروسی از یکدیگر گرفته‌اند را به‌صورت خصوصی در تلگرام برای دیگری ارسال می‌کنند و معتقدند چون این عکس‌ها را در محیط خصوصی فرستاده‌اند، پس به‌دست شخص دیگری نخواهد رسید؛ درحالی‌که هرگز این‌طور نیست.

وی افزود: نرم افزار تلگرام به این شیوه عمل می‌کند که برای ارسال هر عکسی برای دیگران، فرد ارسال کننده حتماً باید در زمان ارسال به اینترنت متصل باشد و در مرحله اول پس از ارسال، این عکس در شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنتی ذخیره شده و پس از کپی شدن اطلاعات در 11 کشور گوناگون و 16 نقطه، در نهایت به مرکز اینترنت خواهد رسید.

این کارشناس در ادامه تصریح  کرد: وقتی دو تیک نهایی در انتهای عکس برای ارسال کننده، درج شده و نشان دهد که عکس به مقصد رسیده است، به این معنا است که عکس مورد نظر در هر 16 نقطه به درستی ذخیره شده، پس خانم ها تصور نکنند که اطلاعاتشان فقط برای یک نفر ارسال می‌شود.

رباط‌هایی که با مشخصات اشخاص حقیقی در گروه‌ها عضو می‌شوند

مومن نسب تاکید کرد: ممکن است بعضی از خانم‌ها در تلگرام گروه‌های ویژه بانوان و یا گروه‌های خانوادگی راه‌اندازی کنند تا بدون حضور آقایان ارتباط راحت‌تری از طریق شبکه‌ها برقرار کنند؛ به همین منظور به راحتی عکس و اطلاعات شخصی خود را در این گروه‌ها منتشر می‌کنند درحالی‌که این‌کار بسیار نادرست است.

وی با اشاره به اینکه ما هیچ گروهی نداریم که تمام اعضای آن خانم باشد، عنوان کرد: افراد متعددی از قبیل نویسندگان برنامه گرفته تا ارائه دهندگان اینترنت، همگی می‌توانند مطالب هر گروهی را مشاهده کنند. ضمن اینکه تمام اعضای یک گروه اشخاص حقیقی نیستند و رباط‌هایی هستند که در گروه‌ها عضو شده و عکس‌ها و اطلاعات افراد را در اینترنت منتشر می‌کنند.

راهکارها کدامند؟

معاون سابق مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: سعی کنید اطلاعات خصوصی خود را در گوشی همراهتان ذخیره نکنید.اگر مایل به عضویت در شبکه‌های اجتماعی هستید، سیم کارت اصلی را در گوشی‌های معمولی که هوشمند نیستند فعال کنید و از گوش‌های هوشمند فقط و فقط برای وصل شدن به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید.

وی افزود: بهترین‌ راه‌ برای گرفتن عکس در حریمی امن و مطمئین که به دست نا اهلان هم نرسد، استفاده از دوربین‌های دیجیتال، به جای استفاده از دوربین موبایل است. آلبوم دیجیتال هم شیوه مناسبی است.

مومن نسب تاکید کرد: از خریداری گوشی‌های دست دوم بپرهیزید، زیرا احتمال دارد ویروسی بر روی این دستگاه‌ها نصب کرده باشند که باعث شود دسترسی صاحب اول گوشی همچنان وجود داشته باشد.

وی گفت: استفاده از شبکه های اجتماعی موبایلی ایرانی مانند بیسفون، قاصدک و غیره حداقل مزیتی که در امنیت بانوان در فضای مجازی ایجاد می‌کند این است که در این نرم‌افزارها، اطلاعات افراد حداکثر در سه نقطه کشور کپی شده درحالی‌که شبکه‌های اجتماعی خارجی اطلاعات افراد حداقل در 16 نقطه کپی خواهد شد.

وی در پایان اضافه کرد: با استفاده از شبکه‌های اجتمای موبایلی داخلی، هک شدن دستگاه از خارج از کشور بسیار محدود خواهد شد و تعقیب هکرها در داخل به راحتی امکان‌پذیر است. ضمن اینکه وقتی افراد یک کشور از شبکه های اجتماعی داخلی استفاده می‌کنند در حقیقت به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، کمک کرده‌اند.

تغییر ایران؛ گوشی اسمارت در دست دختر ایرانی!

در تصویر زیر عکسی از دختری ایرانی که در کنار دریاچه مصنوعی شهدای خلیج فارس ایستاده وموبایل و نخ بادبادکی را در دست گرفته است، مشاهده می‌کنید. این دختر همچنین قسمتی از موهای خود را با شال پوشانده است که به حجاب مدرن این روزهای برخی از زنان کشور اشاره دارد. این عکس در هفته‌ نامه مشهور آمریکایی تایم، با تیتر «ایران 2025» درج شده و روی آن این پرسش مطرح شده است:‌ «چگونه یک دهه آینده ایران دنیا را تغییر خواهد داد؟»

واقعیت این است که سیاست‌های آمریکا در قبال ایران هیچ‌گاه به گونه‌ای نبوده که اعتمادی برای مردم ما باقی مانده گذاشته باشد و قرار گرفتن عکس یک زن ایرانی بر روی جلد یکی از مهمترین و معروف‌ترین مجله‌های آمریکایی، آن‌هم با تیتری خاص و درحالی که یک گوش اسمارت در دست دارد، این سوال را برای مخاطبان متبادر می‌کند که عکس زنی ایرانی بااین سبک حجاب و بایک موبایل اسمارت که مهمترین وسیله ارتباطاتی و جاسوسی است و نخ بادبادک در دستانش، قرار است خبری از استحاله فرهنگی ایران از درون را به ما بدهد؟

آیا عکس بالا قرار است به غربی‌ها این نوید را بدهد که توانسته‌اند این چهره مدرن را به دختران ایرانی بپوشانند و در ده سال آینده(2025)، این دختران که مادران نسل بعدی خواهند بود، فرزندانی با معیارهای آمریکایی تربیت خواهند کرد؟

به دور از مسئله نفوذ فرهنگی هم که بخواهیم نگاه کنیم، به هر حال باید بپذیریم که امنیت در حوزه اینترنت آن‌طور که به نظر می‌رسد، معنا ندارد. زنان نیز به دلیل نیاز فطری به داشتن حریمی امن و مطمئن باید از بالاترین سطح امنیت اطلاعات در این حوزه قرار بگیرند. در این میان رعایت نکاتی که اغلب کارشناسان برای حفظ اطلاعات در اختیار کاربران قرار می‌دهند، قابل توجه است؛ اما ذکر این نکته که بالاخره ایرانیان هم باید مانند کشورهای دیگر، شبکه ملی اطلاعات داشته ‌باشند، بسیار ضروری است. ما در بیشتر موارد اجتماعی و فرهنگی خودمان را با کشورهای دیگر مقایسه می‌کنیم و عدم کامیابی خود در برخی آمارها را بر گردن یکدیگر می‌اندازیم، اما در مواردی مانند راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات که اولین مجری آن خود مردم و کاربران شبکه‌های مجازی هستند، حرکتی نمی‌کنیم. بهتر است در این موارد نیز دقت کنیم و حداقل به اندازه مردم کشورهای دیگر از شبکه‌های اجتماعی داخلی حمایت بیشتری داشته باشیم.